Xử trí tiêu chảy tại nhà

Tiêu chảy là khi phân có sự thay đổi về tính chất và số lần thải phân (chủ yếu là tính chất). Nếu trẻ đi phân lỏng hay nước từ 3 lần trở lên trong một ngày là bị tiêu chảy. Đi phân thành khuôn nhiều lần trong ngày không phải là tiêu chảy. Trẻ bú mẹ thường đi phân mềm, sền sệt không nên nhầm với tiêu chảy. Còn tiêu chảy cấp là khi bệnh chỉ kéo dài trong vài ngày và không quá 14 ngày.

Xử trí tiêu chảy tại nhà – đây là phác đồ dành cho các bà mẹ và cán bộ y tế cơ sở bao gồm 3 nguyên tắc:

Nguyên tắc 1:

Cho trẻ uống nhiều nước để phòng chống mất nước. Oresol (Oral Rehydration Sollution) là dung dịch để bù nước và điện giải trong điều trị tiêu chảy là tốt nhất. Dung dịch này được tổ chức y tế thế giới sản xuất dưới dạng bột đóng gói và được pha trong 1 lít nước sạch để uống. Hiện nay trên thị trường đã có một vài loại Oresol với hướng dẫn sử dụng khác nhau.

Cách pha Oresol:

• Rửa tay và dụng cụ để pha cho thật sạch.
• Đổ hết bột trong gói Oresol vào dụng cụ có dung tích trên 1 lít (bình, ca, chén, xoong, nồi…).
• Đong đúng 01 lít nước sôi để nguội rồi đổ vào, dùng thìa sạch quấy đều cho tan hết.
• Nếm thử xem dung dịch có giống dung dịch Oresol đã biết trước hay không?

Chú ý:

• Bình chứa Oresol phải thật sạch và có nắp đậy.
• Dung dịch đã pha chỉ sử dụng trong ngày (24 giờ), nếu quá 24h thì phải đổ đi và sử dụng gói khác.
• Không được đun nóng dung dịch đã pha.
• Không được bỏ thêm bất kỳ chất gì vào dung dịch ví dụ như đường, muối.
• Trong khi nhân viên y tế làm các thao tác pha Oresol nên hướng dẫn cho các ông bố bà mẹ cách pha dung dịch.
• Cho trẻ uống Oresol ngay từ khi bắt đầu tiêu chảy.

Lượng Oresol theo phác đồ:

Hướng dẫn cho bà mẹ cách cho trẻ uống Oresol:

• Cho uống từng thìa nếu trẻ nhỏ dưới 2 tuổi.
• Cho uống bằng ly nếu trẻ lớn.

Hãy pha và cho trẻ uống Oresol đúng cách.

• Nếu trẻ bị nôn, trớ vẫn tiếp tục cho uống nhưng phải đợi 10 phút sau mới cho uống tiếp.
• Hoặc được tính theo cân nặng: 10ml Oresol cho 1 kg cân nặng, uống sau mỗi lần tiêu chảy.
• Nếu không có sẵn Oresol các bà mẹ có thể pha một số dung dịch thay thế tương dương tại nhà như:

+ Nước mặn ngọt : 3gr muối + 18gr đường + 1 lít nước.

+ Nước cháo muối : 3gr muối + 80gr bột hoặc gạo + 1 lít nước.

+ Nước dừa muối : 1 lít nước dừa + 3gr muối.

Cách nấu cháo như sau:

• Đun sôi 15 – 30 phút, khi hạt gạo nở bung ra là được, chắt ra sẽ được khoảng 1 bát nước chao cho trẻ uống.
• Nước cháo cần pha và cho trẻ uống càng sớm càng tốt, ngay sau khi trẻ bắt đầu tiêu chảy.
• Sau mỗi lần tiêu chảy cho trẻ uống 100 – 200ml (khoảng ½ – 1 bát) để bù lại lượng nước đã mất do tiêu chảy, phòng ngừa trẻ mất nước.
• Nước cháo này không phải là thức ăn của trẻ, không thể thay thế cho bữa ăn của trẻ.
• Nước cháo đã pha chỉ dùng trong ngày (tốt nhất là chỉ dùng trong 6 giờ) không thể để lâu.

Nguyên tắc 2:

• Tiếp tục nuôi dưỡng trẻ thật tốt (ăn hơn bình thường) để chóng phục hồi và phòng chống suy dinh dưỡng.
• Tiếp tục cho trẻ bú mẹ bình thường, hoặc nhiều hơn càng tốt, khi trẻ bị tiêu chảy có thể cho bú vào giữa các lần uống Oresol.
• Trẻ bú sữa bò: Dưới 6 tháng tuổi vẫn cho trẻ bú bình thường nhưng uống thêm 1 lượng nước chín là 100 – 200 ml mỗi ngày.
• Trẻ ăn cháo hay cơm thì cần nấu nhuyễn, kém theo thịt cá, trứng, dầu thực vật, cho trẻ uống thêm nước canh, nước rau, ăn kèm rau quả… cho trẻ ăn thành nhiều bữa trong một ngày, ít nhất 6 lần/ ngày.
• Sau khi hết tiêu chảy, cho trẻ ăn thêm một bữa trong ngày trong khoảng 2 tuần để khắc phục tình trạng suy dinh dữong sau tiêu chảy.

Nguyên tắc 3:

Đưa trẻ đến trạm y tế ngay nếu sau chữa trị tại nhà không đỡ hoặc có 1 trong 6 triệu chứng sau đây:

• Trẻ bị sốt cao.
• Trẻ khát nước nhiều.
• Trẻ ăn, bú kém.
• Trong phân trẻ có máu.
• Trẻ nôn ói nhiều lần.
• Phân trẻ nhiều nước, tiểu nhiều nước.

Vi Hằng – YDuocLH